Bệnh ho gà

Ho gà là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây nên, bệnh thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, ho gà lây lan cao hơn cả cảm cúm. Trẻ em chưa được tiêm chủng vắc xin ho gà đầy đủ là đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh và thường biểu hiện bệnh lý nặng.

Phương thức lây truyền của bệnh ho gà là do tiếp xúc trực tiếp qua đường hô hấp có các dịch tiết từ niêm mạc mũi, họng bệnh nhân khi ho, hắt hơi. Tính lây truyền rất cao ngay sau khi phơi nhiễm với giọt nước miếng của bệnh nhân, có thể lây cho 12-17 người, nhất là với những người sinh hoạt trong cùng một không gian khép kín lâu dài như gia đình, trường học,…

Triệu chứng

Bệnh ho gà thường diễn biến qua 3 giai đoạn:

- Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân ho kéo dài từ 1-2 tuần, với triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên không rõ ràng như chảy mũi, ho nhẹ (phần nhiều là ho về đêm). Ở giai đoạn này, để chẩn đoán phân biệt ho gà khó do triệu chứng của ho gà giống với những biểu hiện cảm cúm, viêm đường hô hấp thông thường.

- Ở giai đoạn toàn phát (từ 1-2 tuần kế tiếp), bệnh nhân bắt đầu ho nhiều hơn, ho từng cơn kéo dài, sặc sụa; sau những cơn ho bệnh nhân thường đỏ mặt hay tím tái cả người do ho nhiều không đủ dưỡng khí để thở, lâu dần gây suy hô hấp. Những con ho dài dữ dội khiến bệnh nhân, đặc biệt là ở trẻ nhỏ mệt mỏi, kiệt sức, biếng ăn dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng.

- Ở giai đoạn 3 của ho gà là giai đoạn hồi phục, các cơn ho của bệnh nhân ngắn lại, các cơn ho giảm dần.

Một số biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải trong trường hợp trẻ mắc bệnh ho gà như: Viêm phổi nặng, đây là biến chứng hô hấp hay gặp, nhất là ở trẻ sơ sinh và trẻ suy dinh dưỡng; biến chứng viêm não với tỷ lệ tử vong cao. Ngoài ra, trẻ mắc ho gà còn có thể có các biến chứng như: lồng ruột, thoát vị, sa trực tràng; trường hợp nặng có thể gặp vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi; xuất huyết võng mạc, kết mạc mắt, rối loạn nước điện giải, bội nhiễm các vi khuẩn khác… Vì vậy, việc phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh để điều trị là rất quan trọng.

Khuyến cáo

- Để dự phòng bệnh ho gà cách tốt nhất là tiêm chủng vắc xin phòng bệnh đầy đủ, đúng lịch bằng loại vắc xin phối hợp phòng bệnh bao gồm: Trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Tại Việt Nam, vắc xin ho gà có trong rất nhiều loại vắc xin kết hợp như: Vắc xin 6 trong 1 (Hexaxim hoặc Infanrix Hexa), vắc xin 5 trong 1 (Pentaxim hoặc SII), vắc xin 4 trong 1 (Tetraxim), vắc xin 3 trong 1 (DPT). Trong thời gian qua do tình trạng gián đoạn cung ứng vắc xin chứa thành phần ho gà trong chương trình Tiêm chủng mở rộng dẫn đến khoảng trống miễn dịch trong nhóm trẻ đến độ tuổi tiêm chủng mà chưa được tiêm phòng hoặc chưa tiêm đủ mũi, do vậy cần tiêm bù ngay khi vắc xin được phân bổ, người dân cần chủ động tiêm cho trẻ bằng vắc xin chứa thành phần ho gà tại các Trạm Y tế, Trung tâm Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật và các cơ sở tiêm chủng dịch vụ để đảm bảo miễn dịch cho trẻ. Lịch tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà cho trẻ em trong tiêm chủng: Tiêm 3 mũi vắc xin có thành phần ho gà cho trẻ vào lúc trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi và tiêm nhắc lại mũi thứ tư vào lúc trẻ 18 tháng.

- Ngoài ra, phụ nữ mang thai trên 20 tuần nên chủ động đến các điểm tiêm chủng để được tư vấn tiêm vắc xin phòng bệnh trước khi trẻ chào đời để có hệ miễn dịch cho các bé từ sớm.

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng cho trẻ hằng ngày. Cần đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ.

- Khi có dấu hiệu mắc bệnh ho gà hoặc nghi ngờ mắc bệnh cần cách ly và đưa đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời (kể cả người đã được tiêm phòng). Đặc biệt, do tình trạng gián đoạn cung ứng nhiều loại vắc xin trong thời gian qua, nhiều trẻ đến độ tuổi tiêm chủng mà chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chủng chưa đầy đủ, cần chú ý theo dõi sức khỏe của trẻ và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và phát hiện kịp thời các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác.

Thanh Hùng - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đồng Tháp